- Günaydın Yeldâ Hanım, günaydın Hamdi Bey, nasılsınız?
- Teşekkürler Hocam, iyiyiz, siz nasılsınız?
- Gâyet iyiyim Allah’a şükür! Müsâdenizle önce çayımızı demleyelim! İzin verirseniz ben bugünkü sınavda stajyerlerimize sosyal ve paramedikal konulardan soru sormak istiyorum!
- Siz nasıl isterseniz Hocam! Biz tıbbî konulardan, siz sosyal konulardan, bakalım nasıl bir sınav olacak?
- İlk arkadaşımızı alabiliriz!
- Yazılı sınavda aldıkları notlara göre en yüksekten başlayıp aşağı doğru sıraladık Hocam! İlk sırada Zeynep Acar var!
- Hoş geldin Zeynep Hanım! Nasılsın?
- Çok heyecanlıyım Hocam!
- Öncelikle tebrik ederiz, çok iyi bir puan almışsın! Oradan çikolatanı al, şimdi de yiyebilirsin, çıkınca da! Rahat ol, seninle sohbet havasında bir sınav yapacağız inşallah! Vizitler de de konuşmuştuk ama, Hocalarımız için bir daha tekrarlayalım! İsminizin anlamı neydi Doktor Hanım?
- Babasının süsü, babasının kıymetlisi anlamına geliyor Hocam!
- Ne güzel! Nereliydiniz Zeynep Hanım?
- Gâzîantepli Hocam!
- Antep ismi nereden geliyor acabâ Doktor Hanım?
- Eski adı “Hantap”mış Hocam! Hazret-i Ömer döneminde fethedilince, bol pınarlı şehir anlamında “Ayntâb” denmiş. Zamanla Türkçe uyumla bu isim “Antep”e dönüşmüş!
- Âferin, çok güzel açıkladın! Gâzî’liği nereden geliyor acabâ?
- Kurtuluş Savaşı’nda Fransızlara karşı gösterdiği kahramanlıktan Hocam!
- Âferin! Zeynep Hanım’a benden tam puan! Buyurun arkadaşlar, sıra sizde!
- …
- İkinci sıradaki arkadaşımız Âhu Hanım buyursun!
- Merhaba Doktor Hanım, hoş geldiniz!
- Teşekkür ederim Hocam!
- Heyecanlı görünüyorsun!
- Öyle Hocam!
- Sâkin ol! Tebrik ediyoruz, sen de yazılı sınavdan güzel bir not almışsın! Önce çikolatanı al, sonra da senden Âhu’nun anlamını öğrenelim!
- Kelime olarak ceylan demek Hocam! Güzel, ince, zarif kadın anlamına geliyor!
- Çok güzel! Nereliydiniz Doktor Hanım?
- Malatyalı’yım Hocam!
- Hangi ilçeden?
- Battalgâzî’den Hocam!
- Ne güzel! Ben târihe ve târihî kişilere çok meraklıyım! Acabâ bana Battalgâzî Hazretleri’nin mezârını târif edebilir misiniz? Gidip bir ziyâret edeyim!
- Ulu Câmi’ye yakın bir yerlerde olduğunu zannediyorum Hocam!
- Tam yerini ricâ etmiştim!
- Doğrusu çok emin değilim Hocam!
- Pekî, ben târif edeyim! Otobüse binip 800 kilometre kadar Batı’ya gideceğiz. Eskişehir ilinin Seyitgâzî ilçesine varıp hazretin türbesini orada ziyâret edeceğiz! Çünkü kendisi, Bizans’la yaptığı bir gâzâ sırasında burada şehit düşmüştür!
- Teşekkür ederim Hocam, sâyenizde ben de öğrenmiş oldum! Aynı zamanda mahcup ta oldum!
- Bilmemek ayıp değil öğrenmemek ayıp denmiştir Doktor Hanım! Ben teşekkür ederim! Şimdi siz buyurun sayın Hocalarım!
- …
- Üçüncü arkadaşımız Mücâhit Bey’i ricâ edelim!
- Hoş geldin Mücâhit Bey!
- Teşekkürler Hocam!
- Tebrik ediyoruz! Çikolatanı al, sonra senden isminin anlamını öğreneceğiz!
- Din yolunda çalışan, gayret gösteren, mücâdele eden anlamlarına geliyor Hocam!
- Çok güzel! Peki, nerelisin?
- Dârendeliyim Hocam!
- “Olmayasın üç beldenin birinden, Dârende’den, Arapgir’den, Eğin’den!” sözünü kim söylemiş acabâ?
- Bilemedim Hocam!
- Yavuz Sultan Selim, Mısır’a sefer fetvâsını veren âlime, buralardan çok âlim çıkar meâlinde ve taltif bâbında söylemiş!
- Günümüzde negatif anlamda, hattâ Divriği ve Gürün de eklenerek, “olmayasın beş beldenin birinden” şeklinde kullanılıyor Hocam!
- Doğrusun! Herhalde sizi çekemeyenler, uzanamadığı üzüme koruk diyen tilki misâli öyle diyorlardır!
- Peki, bize Somuncu Baba’nın tam adını söyleyebilir misin?
- Şeyh Hâmid-i Velî veya Şeyh Hamîdeddin Aksarayî Hocam!
- Âferin! Teşekkür ederim! Buyurun Yeldâ Hocam!
- …
- Sıradaki arkadaşımız Nâlan Hanım’ı ricâ ediyoruz!
- Hoş geldiniz Doktor Hanım, nasılsınız?
- Teşekkürler Hocam!
- Senden önce çıkan arkadaşların yüz ifadeleri ne anlatıyordu?
- Neşeli çıktıklarını gördük Hocam!
- İnşallah siz de öyle çıkarsınız! Adınızın anlamıyla başlayalım!
- İnleyen, ağlayan gibi bir anlamı var Hocam!
- Gerçekten de öyle misin?
- Çabuk duygulanırım, gözlerim sık sık dolar!
- İsmin ile müsemmâ imişsin demek ki!
- Efendim Hocam!
- Adının anlamına uygun bir tabiatın var demek istedim!
- Öyle Hocam!
- Allah ağlatmasın! Nereliydiniz Nalan Hanım?
- Sivas’lıyım Hocam!
- Ne güzel! Sivas isminin nereden geldiğini biliyor musun?
- Rivayet çok ama en akla yatkını, Selçuklular döneminde kullanılan ve “üç pınar” anlamına gelen “Sebast” kelimesinden geldiği şeklindedir Hocam!
- Sivaslı’ya Timur’un zulmünden bile ağır gelen zulüm nedir acaba?
- İki saat senfoni orkestrasını dinlemek zorunda kalan dedenin: “Sivas Sivas olalı, Timur’dan bu yana bele zulüm görmedi!” dediğini duymuştum Hocam!
- Âferin! Teşekkür ediyorum! Buyurun Hamdi Hocam!
- …
- Hoş geldin Şemsettin Bey, nasıl geçti stajınız?
- Çok yoğundu Hocam!
- İleride çok yarârını göreceksiniz! Adınızın anlamını merak ediyoruz!
- Dînin güneşi demek Hocam!
- Ne güzel! Sizin memlekete niye Adıyaman demişler acabâ?
- Rivâyet muhtelif olmakla birlikte, Arap orduları tarafından fethedilince, şehrin Perre olan adını “Vâdi-i Leman” yani güzel vâdi olarak değiştirdikleri, zamanla bu ismin Adıyaman’a dönüştüğü sanılıyor Hocam!
- Adıyaman otobüsü, Abuzer isimli bir suçluyu arayan jandarma tarafından durdurulup, “Abuzerler insin” denince 39 kişi inmiş, bir kişi inmemiş derler! Niye inmemiş acaba?
- O “Hacı Abuzer”miş de ondan inmemiş Hocam!
- Sizdeki bu Abuzer sevgisi nereden geliyor dersin?
- Şehri fetheden İslam ordusu içinde büyük sahâbe Ebû Zerr’il Gıffârî de varmış ve burada bir süre ikâmet etmiş. Halkımız ona hürmeten çocuklarına Ebûzer adını vermişler Hocam!
- Âferin! Târihine ve geçmişine saygılı olmak güzel bir meziyettir. Teşekkür ederim!
- …
- Hoş geldin Nâdire Hanım!
- Hoş bulduk Hocam, teşekkürler!
- Adının anlamını sormayacağım, çünkü çok açık!
- Hakîkaten az rastladığımız isimlerden! Nerelisiniz Doktor Hanım?
- Kahramanmaraş’lıyım Hocam!
- Ne güzel! Sütçü İmam’ın memleketinden! Sütçü İmam hangi câminin imamıymış acabâ Doktor Hanım?
- Din görevlisi değil Hocam, süt satarak geçimini sağlayan ve adı İmam olan Maraşlı kahraman! Fransızlara ilk kurşunu atmıştır!
- Allah mekânını Cennet etsin! Maraş adı nereden geliyor acabâ?
- Genel kanaat, şehri kuran Hitit komutanı Meraj’ın isminden geldiği şeklindedir Hocam!
- Teşekkürler Nâdire Hanım!
- …
- Hoş geldin Mehmet Bey, nasılsın bakalım?
- İş güveyliğinden hallice Hocam!
- Doktor Bey, evli ve çocuk babası arkadaşlarımızdan Yeldâ Hanım! Hayrola Mehmet Bey, evde bir sıkıntı yoktur inşallah!
- Sizden öğrendiğimiz bir sözü mecâzi anlamda kullanmaya çalıştım Hocam!
- Âferin, demek ki konuştuklarımız boşa gitmiyor! Bize adının anlamını açıklar mısın?
- Muhammed isminin Türkçe’de kullanılan şekli olup çok övülen demektir Hocam!
- Ne güzel! Nerelisin Mehmetciğim?
- Muş’luyum Hocam!
- Muş adının kökeni konusunda bilgi verebilir misin?
- Kabul gören iki rivâyet var! Biri; şehri kuran Urartu hükümdarı “Muşet”in adından, diğeri ise; Süryânîce, suyu bol yer anlamındaki “Muşa”dan geldiği şeklindedir Hocam!
- Âferin! Yemen türküsündeki Muş hakkında ne dersin?
- Bu türkü özbeöz Muş türküsü olup, bâzılarının iddia ettiği gibi Yemen’in Huş şehri ile herhangi bir alâkası yoktur Hocam!
- Âferin Mehmet! Ben de öyle biliyordum! Teşekkür ederim!
- …
- Hoş geldin Ayşe Hanım!
- Teşekkürler Hocam!
- Adının anlamı ile başlayalım mı?
- Tabii Hocam! Arapça kökenli bir isim olup bolluk ve huzur içinde yaşayan anlamına geliyor Hocam!
- İnşallah ismin ile müsemmâ bir hayat geçirirsin! Memleket nere Doktor Hanım!
- Malatya’lıyım Hocam!
- Hangi ilçe?
- Kernek’de doğmuşum Hocam!
- Ne güzel! Derme suyunun hikâyesini senden dinleyeceğiz demek ki!
- Derme İlkokulu’ndan mêzunum ama bahsettiğiniz hikâyeyi hiç duymadım Hocam!
- Rivâyet olunur ki; sıcak bir yaz günü Hazret-i Mesih, arkadaşları ile berâber, Gündüzbey Kasabamız’ın üst taraflarında gezinirken oldukça susamışlar. Mesih Aleyhisselam, âsâsını yere vurunca kayaların arasından bir pınar fışkırmış, doya doya içmişler!
- Mesih kim Hocam?
- Hazret-i Îsâ Doktor Hanım!
- Îsâ Peygamber Malatya’ya gelmiş mi Hocam?
- Halkın muhayyilesi her şeye kâdirdir Ayşe Hanım!
- Hazret-i Îsâ oradan ayrıldıktan sonra, bölge halkı ona hürmeten suyun çıktığı yere küçük bir kilise (deyr) yapmışlar ve Deyr-i Mesih (Mesih Kilisesi) adını vermişler. Deyri-i Mesih adı, zamanla “Derme”ye dönüşmüş. İşte bugün içme suyu olarak kullandığımız, artanı da şehrin ortasındaki kanaldan akan suyumuzun hikâyesi budur Doktor Hanım!
- Çok teşekkür ederim Hocam! Sâyenizde kültürümüz zenginleşti!
- Ben teşekkür ederim!
- …
- Hoş geldin Bülent Bey, nasılsın?
- Teşekkürler Hocam! Sınav iyi geçerse daha iyi olacağım inşallah!
- Ondan şüphemiz yok! Bülent’in anlamını merâk ediyoruz!
- Farsça’dan dilimize geçmiş bir kelime olup yüksek, yüce, ulu gibi anlamları var Hocam!
- Çok güzel! Nerelisin Doktor Bey?
- Arguvan’lıyım Hocam!
- Ne güzel! Türkülerin anavatanından! Arguvan’ın erguvan’la bir ilgisi var mı acabâ?
- Yok Hocam! Buranın ilk kurulduğu zamanlardaki adı olan “Argaus”tan geldiği düşünülüyor!
- Ne güzel! Arguvan türkülerinin hep hüzün dolu olmasını neye bağlıyorsun?
- Yöre halkı tarih boyunca çok sıkıntılar çekmiş! Yoksulluk, imkansızlık, dışlanmışlık, gözden uzaklık hâlen bölgenin genel özellikleridir! Böyle bir ortamdan ağıttan başka ne çıkabilir Hocam!
- Çok haklısın Bülent Bey!
- Bölgede “Arguvan ağzı”ndan başka ağızlar da var mı?
- Çamşıhı ağzı, Polat ağzı gibi bazı mahallî söyleyiş şekilleri olduğunu biliyorum Hocam!
- Teşekkürler Doktor Bey!
- …
- Hoş geldin Nergiz Hanım, nasılsın?
- Teşekkürler Hocam, biraz heyecanlıyım!
- Geçer inşallah! Adınızın güzel bir çiçekten geldiği belli!
- Evet Hocam, güzel gözlü anlamına geliyor!
- Ne güzel! Nerelisiniz Doktor Hanım?
- Malatyalıyım Hocam, Kale ilçesinden!
- İzollu, kayısı cenneti bir ilçemiz! Nergiz Hanım, kayısıya niçin mişmiş demişler acabâ?
- Arapça’da kayısıya mişmiş dendiğini biliyorum Hocam!
- Doğru, ama Malatya’da niye mişmiş dendiğini öğrenmek istiyorum!
- Sizden dinlemek isterim Hocam!
- Rivâyet olunur ki, 150 yıl kadar önce, Malatya eşrâfından Hacıhaliloğlu Mustâfendi, birkaç arkadaşı ile birlikte hacca gitmişler. O zamanlar hacca yaya veya hayvan sırtında gidiliyor! Halep-Şam arası bölgede gâyet lezzetli, suyu az, hurma gibi kuruyan bir meyve görüyorlar ve adının mişmiş olduğunu öğreniyorlar! Hac dönüşünde aynı bölgeden geçerken, bu meyvenin Malatya’da yetişip yetişmeyeceğini soruyorlar! Oranın halkı da iklim şartlarını öğrenince, mişmiş’in Malatya’da rahatlıkla yetişebileceğini söylüyorlar! Yanına bolca mişmiş çekirdeği alan Mustâfendi, hacı karşılama ve ağırlama merâsimleri bittikten sonra, bahçesinde çukurlar açıp çekirdekleri dikmeye başlamış. Bahçe duvarından onu seyreden komşusu sormuş:
- Hayrola Hacefendi, ne yapıyorsun?
- Halepten getirdiğim bir meyveyi dikiyorum!
- Dikince n’olacak?
- Bitecek!
- Sonra?
- Büyüyecek!
- Sonra?
- Çiçek açacak!
- Sonra?
- Çağla olacak!
- Sonra?
- Olgunlaşacak!
- Sonra?
- Kurutulacak!
- Sonra?
- Âfiyetle yenecek!
- Komşunun bu uzun hesaplı işe pek aklı yatmamış! Dönmüş öbür duvar komşusuna:
- Dikecekmiş! Bitecekmiş! Büyüyecekmiş! Olacakmış! Kuruyacakmış! Yenecekmiş! Mişmiş de mişmiş! Mişmiş de mişmiş! Olmaz bu iş! demiş.
- Ama fidanlar büyümüş, çiçek açmış, meyveye durmuş ve yeni meyvenin adı mişmiş olmuş! Hacıhaliloğlu da böylelikle Malatya’nın en meşhur kayısı çeşidi olmuş!
- Ne güzel anlattınız Hocam! Bu hikâyeyi nereden okudunuz?
- Ben yazmış olamaz mıyım Doktor Hanım?
- Tabii ki olabilir Hocam!
- Teşekkürler Nergiz Hanım!
- …
- Hoş geldin Nevzat Bey! Bermûtad adınızın anlamı ile başlayalım!
- Farsça kökenli bir kelime olup yeni doğan anlamına geliyor Hocam!
- Ne güzel! Nerelisiniz Nevzat Bey?
- Malatyalı’yım Hocam! Tiryandafil (kırk yapraklı gül) diyarından!
- Mâşallah, Dârende’den ikinci arkadaşımız! Dârende adı nerden geliyor acabâ?
- Kuruluş yıllarındaki adı olan Tiranda veya Tohma Kanyonu’na izâfeten Derindere’den geldiği rivâyetleri var Hocam!
- Çok güzel! Bize Somuncu Baba’nın Osmanlı İmparatorluğu’ndaki öneminden bahsedebilir misiniz?
- Sizden dinlemek isteriz Hocam!
- Somuncu Baba Hazretleri, meşhur Hacı Bayrâm-ı Velî Hazretlerini, Hacı Bayram da Akşemşeddin Hazretlerini yetiştirmiştir. Yâni, Somuncu Baba, İstanbul fethinin mânevî dedesidir!
- Teşekkür ederiz Hocam, sâyenizde öğrenmiş olduk!
- Ben teşekkür ederim! Sizin sâyenizde geçmişimizi bir kere daha yâd etmiş olduk!
- …
- Merhaba Dursun Bey, hoş geldiniz!
- Teşekkür ederim Hocam!
- Adını niye Dursun koymuşlar acaba?
- Benden önce doğan iki kardeşim bebekken ölmüşler! Bana “yaşasın ve uzun ömürlü olsun” anlamında Dursun adı verilmiş Hocam!
- İnşallah ismin ile müsemmâ olursun!
- İnşallah Hocam!
- Nerelisin Doktor Bey?
- Hataylı’yım Hocam!
- Ne güzel! Hâbib-i Neccar Hazretleri’nin memleketindensiniz?
- Evet Hocam! Şehir merkezinde onun adına yapılmış bir câmi, dağın yukarı kısımlarında da makâmı var!
- Âferin! Neccar ne demek acabâ?
- Bilmiyorum doğrusu Hocam!
- İnce işler yapan marangoz anlamına geliyor! Peki, hikâyesini biliyor musun?
- Antakya’ya gönderilen üç havâriye yardım ettiği için öldürülen bu kişinin hikâyesi Yâsin sûresinde anlatılmaktadır Hocam!
- Âferin Dursun Bey, teşekkür ederim!
- …
- Hoş geldin İsmâil Bey, son arkadaşımız olarak hoş geldin!
- İnşallah sona kalan dona kalmaz Hocam!
- Olur mu öyle şey! İsmâil’in anlamını güzelce söylersen iyi bir başlangıç yapmış oluruz!
- İbrânîce’den Arapça’ya, oradan da Türkçe’ye geçen ve Allah’ı işiten, duâsı kabûl edilen mânâsına gelen bir isimdir Hocam!
- Ne güzel!
- Memleket nereydi İsmâilciğim?
- Malatya Hocam, Yeşilyurtlu’yum!
- Çırmıktı’dan mı, İsmetpaşa’dan mı?
- İlçemizin diğer adlarını saydınız Hocam, teşekkür ederim!
- Rivâyete göre Akçadağlılar’la aranız pek iyiymiş!
- Öyledir Hocam! Akçadağlı ile yılanı aynı çuvala koymuşlar, bir dakika sonra yılan: “Çıkarın beni buradan, Akçadağlı beni sokuyor” diye bağırmaya başlamış!
- Aynı hikâyeyi Akçadağlılar da sizin için anlatıyorlar ama!
- İşte birbirimizi çok sevdiğimizin en iyi kanıtı Hocam!
- Teşekkürler Doktor Bey! Buyurun sayın Hocalarım!
Yirminci Vizit: Battal Gâzî’nin Mezârı
Yayımlanmış
Prof. Dr. Mustafa Şenol 